Historie groot orgel Walburgiskerk Antwerpen
Het groot orgel in de Sint-Walburgiskerk werd in 1939-1940 gebouwd door orgelbouwer Gerard D'Hondt uit Herselt, toen een gerenomeerde firma. Eerder had hij orgels gebouwd voor de Sint-Bavo in Wilrijk (22 reg.), Heilige Amelberga in Zandhoven (20 reg.), Sint-Pieter en Pauwel in Mol (22 reg.). Het orgel in Sint-Walburgis was toen met 33 registers zijn grootste orgel geworden! (Alleen het in 1958 gebouwde orgel voor de H. Familiekerk in Schaarbeek - 30 jaar later overgeplaatst naar de Pius X kerk te Wilrijk is met 34 registers 1 stem groter). De massiefeiken speeltafel staat afzonderlijk voor het orgel, waarbij de organist met de rug naar het orgel en met het gezicht richting het altaar zit.
Het frontaanzicht van het orgel moest voor toen modern zijn en (evenals het ontwerp van het het kerkgebouw zelf) zakelijkheid uitstralen. Links en rechts achter de speeltafel zijn de twee zwelkasten opgesteld. In het midden, precies achter de speeltafel, is het hoofdwerk opgesteld, met daarachter weer het pijpwerk van het pedaal. In die tijd had men 'ontdekt' dat er geld bespaard kon worden door het weglaten van een pijpenfront. Dit is in meer Antwerpse kerken zo toegepast.
Adviseur bij de bouw was de heer Alex Paepen (toen titularis-organist van de Kathedraal). Op zijn aanraden werd er gekozen voor een zuiver pneumatisch in plaats van een electro-pneumatisch bediend orgel. Alex Paepen vond dat dit voordelen had bij o.a. het staccatospel. Het vroegere probleem - het langzaam aanspreken van de pijpen - werd door de orgelbouwer Gerard D'Hondt volledig opgelost. In plaats van een zogenaamd kegelladen-systeem werd er een taschenladen-systeem toegepast.
Op zondag 28 januari 1940 werd het orgel in gebruik genomen. Voor Gerard D'Hondt was het zijn grootste orgel. Bij de oplevering was men het er unaniem over eens dat het orgel van goede kwaliteit was en dat orgel perfect samenging met het kerkvolume en akoestiek.
Het orgel werd later door de componist en muziekpedagoog Flor Peeters (van 1948 tot 1968 leraar/directeur aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium te Antwerpen) gebruikt als lesinstrument. Diverse leerlingen van hem hebben hier gestudeerd en les gekregen.
Rasterwerk: In Sint-Walburgis vond men het weglaten van een pijpenfront achteraf blijkbaar toch niet geslaagd. Daarom is er in 1958 is er een berkenhouten rasterwerk met zogenoemde 'galmgaten' geplaatst. Dit rasterwerk over de volledige breedte van de kerkzaal, waarin 120 vertikale balken (lang 368 cm) zijn geplaatst, is in 1957 ontworpen door de binnenhuisarchitect G. van Averbeke uit Deurne. Het rasterwerk heeft een wel gunstige invloed op klankuitstraling en menging van het geluid van het orgel, maar eerlijkheidshalve moet ik wel zeggen dit 'golvende' rasterwerk niet echt past in het strakke interieur. Tijdens deze werkzaamheden is ook de massief eiken speeltafel voor het orgel bekleed met berkenhout. (In mei 2017 is de berkenhoutenbekleding van de speeltafel weer verwijderd).
Revisie door de orgelbouwer: In 1984, 44 jaar na de bouw is het orgel aan een grondige revisie toe, welke werd uitgevoerd door orgelbouwer Pels - D'Hondt (sinds 1962 is de Belgische orgelbouwer d'Hondt samengegaan met de Belgische orgelbouwer Pels). Op zichzelf was het orgel in goede staat maar het pijpwerk was sterk vervuild en de intonatie moest worden bijgewerkt. Verder waren er nog enkele kleine technische gebreken die verholpen werden. Door de loop van de jaren is het orgel echter grotendeels buiten gebruik geraakt. T.b.v. van een geplande orgelwandeling in 2003 zijn er door vrijwilligers nog reparaties gedaan. Men heeft nog wel geprobeerd het tij te keren, maar dat is niet gelukt. Het orgel raakte opnieuw in verval en was bijna niet meer bespeelbaar.
Mijn reparatie- en onderhoudswerkzaamheden: In 2015, toen ik hier organist werd en voor het eerst dit orgel bespeelde, was het orgel in slechte staat van onderhoud. Terwijl het orgel juist in 2015 precies 75 jaar was, kon er eigenlijk niet met goed fatsoen op gespeeld worden. Onderhoud was er, vanwege geldgebrek, in geen jaren meer geweest. Daarom ben in de maand augustus 2015 (samen met anderen die me hebben bijgestaan en geholpen) begonnen aan een onderhouds-, schoonmaak-, reparatie- en stembeurt van het orgel. Van de speeltafel zijn de toetsen van de klavieren en de registerknoppen gereinigd. Er is nieuwe verlichting aangebracht boven de speeltafel en de originele pedaalverlichting is gerepareerd. Binnen in de orgelkast is alles schoongemaakt. Diverse lekkages aan windladen zijn verholpen. Verder zijn er tal van reparaties gedaan, waaronder het herstellen en repareren van diverse (tongwerk)pijpen, het vervangen van tientallen membranen, enz. Acht registers die niet meer werkten doen het weer. Ook de klavierkoppels + 16' zijn weer in orde. Verder zijn de beide tremulanten opnieuw beleerd. De klavieren zijn opnieuw afgesteld zodat de aanslag weer direct en gelijkmatig is.
Omdat dit werk in mijn vrije tijd gedaan is, heeft het enige tijd in beslag genomen. In december 2015 was het zover dat het orgel weer goed bespeelbaar was. Een aantal kleinere, maar voor mij arbeidsintensieve en lastige reparaties zijn in januari en februari 2016 nog gedaan. Nu is het grootste orgel van orgelbouwer Gerard d'Hondt, tot mijn grote vreugde, (76 jaar na de bouw) weer in volle glorie te bespelen en te beluisteren!!
Selfie, samen met mijn neef in het orgel. Hij heeft me in het begin, tijdens vakantiedagen perfect geholpen met het toetsen indrukken t.b.v. het stemmen :-)
