De historie van het orgel

De orgelbouwer
Het orgel in de Hervormde Kerk te Noordeloos is in 1873 gebouwd door orgelmaker K.M. van Puffelen uit Zaltbommel. Boven het klavier is nog steeds een naamplaatje te zien met daarop zijn naam.

Naamplaatje

Wie het orgel geschonken heeft
Op een of andere manier is Van Puffelen rond 1870 in aanraking gekomen met Mr. Jacob van Dam, toen wonend op het Slot te Noordeloos. Deze man heeft veel voor de Hervormde Kerk te Noordeloos betekend. In 1873 schonk hij het orgel. In 1875 legde hij de eerste steen voor de pastorie van de kerk. Het familiewapen van de familie van Dam is bovenop het orgel aangebracht. Mr. Jacob van Dam heeft zich dus aardig laten vertegenwoordigen in de kerk. Maar goed, dat mag ook wel als je een orgel laat plaatsen terwijl je zelf de volledige kosten voor je rekening neemt.

Front Noordeloos oud

Orgel Noordeloos oud

Op deze oude foto's is te zien hoe het orel er uitzag tot eind jaren '60. Links en rechts hingen rode velours gordijnen, die zelfs helemaal voor het orgel geschoven konden worden. In die tijd zag men de organist vanuit de kerk niet zitten en het snijwerk links en rechts bleef ook keurig uit het zicht. Tijdens de restauratie zijn de gordijnen definitief verwijderd en heeft het orgel in plaats van een donkere, een lichte kleur gekregen.

Het orgel zelf
Wat erg jammer is, is dat er weinig bekend is van de bouw van het orgel. Zelfs de oorspronkelijke dispositie is niet met zekerheid meer vast te stellen. Wat we wel weten is dat het orgel altijd een 1-klaviers instrument is gebleven. Van Puffelen heeft het orgel gebouwd met 10 registers op het klavier (het pedaal was aangehangen).

Door de loop van de tijd hebben verschillende orgelbouwers aan het orgel gewerkt. Dit met wisselend resultaat. Wat we ook weten is dat de frontpijpen niet meer de originele zijn. Deze zijn later een keer vervangen. Verder is vastgesteld dat het orgel, toen het werd gebouwd door K.M. van Puffelen, geen tremulant had. (Een tremulant is het apparaat dat het orgelgeluid een ‘zwevend’ effect geeft). Deze tremulant is ook veel later pas aangebracht.

Zo rond 1970 was de dispositie van het orgel als volgt:

Prestant 8'
Bourdon 16'
Holpijp 8'
Melophone 8'(C t/m B doorgeboord op Holpijp)
Octaaf 4’
Fluit Dolce 4'
Octaaf 2'
Cornet 3 sterk (discant)
Violoncel 8'
Trompet 8'(bas)
Trompet 8'(discant)

Tremulant

De omvang van het manuaal/klavier was: C - f3
Het pedaal dat aangehangen was had als omvang: C-b0

In 1982/1983 is er een restauratie uitgevoerd door orgelbouwer Van den Heuvel uit Dordrecht. In de windlade van het orgel werden toen verende slepen aangebracht. Het pijpwerk werd gerestaureerd en ook de luchtvoorziening werd gewijzigd. Ook werden er enkele registers gewijzigd. Zo werd de Melophone 8' vervangen door een Viola di Gambe 8' en de Violoncel 8' werd vervangen door een Mixtuur 2-3 sterk. Eigenlijk moet ik zeggen dat er een Mixtuur is teruggeplaatst. Want op de plaats waar toen de Violoncel 8' stond, heeft vroeger ook een Mixtuur gestaan.

Orgel Noordeloos oud vanuit kerk